Lưu Ký Chứng Khoán Là Gì? Vì Sao Phải Lưu Ký Chứng Khoán?
Lưu ký chứng khoán là một hoạt động quan trọng tạo ra hàng hóa gốc cho thị trường giao dịch. Nghiệp vụ này được thực hiện bởi Trung tâm Lưu ký Chứng khoán – VSD. Lưu ký là công việc bắt buộc đề một cổ phần có thể được giao dịch thông qua sàn chứng khoán. Chứng khoán lưu ký có thể được chuyển nhượng, mua bán, cầm cố một cách dễ dàng.
Bài viết này nhằm giúp bạn đọc hiểu được nghiệp vụ lưu ký chứng khoán là gì? Vì sao phải lưu ký chứng khoán? Và nó được thực hiện ra sao?
Lưu ký chứng khoán là gì?
Theo quy định tại Khoản 24 Điều 6 Luật chứng khoán 2006 thì “Lưu ký chứng khoán là việc nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao chứng khoán cho khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan đến sở hữu chứng khoán”,. Các quyền liên quan đến sở hữu chứng khoán như: quyền bỏ phiếu; quyền nhận lãi, vốn gốc trái phiếu; quyền nhận cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu, cổ tức bằng tiền; quyền mua cổ phiếu phát hành thêm; quyền chuyển đổi trái phiếu chuyển đổi…
Chứng khoán đã được lưu ký sẽ được ghi nhận vào tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên nhà đầu tư. Việc này làm cho việc giao dịch trở nên đơn giản và thuận tiện hơn. Khi chứng khoán được giao dịch, tài khoản của nhà đầu tư sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải trao tay tờ chứng chỉ chứng khoán.
Lưu ký chứng khoán để làm gì?
Lưu ký chứng khoán là một hoạt động cần thiết để giao dịch trên thị trường chứng khoán. Nghiệp vụ này sẽ chứng minh rằng chứng khoán đó đủ điều kiện để tham gia vào thị trường chứng khoán, gia tăng độ uy tín của chứng khoán đó đối với nhà đầu tư.
Ngoài lý do này, nghiệp vụ lưu ký chứng khoán còn có một số ý nghĩa sau:
- Khi lưu ký chứng khoán, chứng chỉ chứng khoán của nhà đầu tư sẽ được cất giữ an toàn tại trung tâm lưu ký và sẽ được ghi nhận vào tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên nhà đầu tư.
- Lưu ký chứng khoán đem đến những tiện ích như tự động ghi tăng hoặc giảm khi giao dịch chứng khoán không cần phải trao tay chứng chỉ chứng khoán
- Giúp tiết kiệm chi phí in ấn chứng chỉ chứng khoán, bảo quản chứng chỉ chứng khoán. Tranh sự hư hỏng, đánh mất hoặc thất lạc.
- Giảm rủi ro cho hoạt động thị trường.
- Đảm bảo thanh khoản nhanh, góp phần tăng vòng quay vốn của thị trường của nhà đầu tư.
- Các giao dịch gửi hoặc rút chuyển nhượng, hạch toán, … đều có thể thực hiện trên điện thoại hoặc máy tính vô cùng tiện lợi.
Vì sao nhà đầu tư phải lưu ký chứng khoán?
Các nhà đầu tư cần phải lưu ký chứng khoán bởi vì những nguyên nhân sau:
- Khi chứng khoán lưu ký được sử dụng trong quá trình thanh toán, các rủi ro mất mát, trộm cắp và giả mạo trong giao dịch sẽ được ngăn chặn một cách hiệu quả.
- Quy trình rút hoặc chuyển chứng chỉ được sắp xếp hợp lý hơn, không rườm rà như trước đây.
- Nếu không may làm mất giấy chứng nhận quyền sở hữu chứng khoán, nhà đầu tư vẫn có thể mua hoặc bán chứng khoán trong thời gian chờ cấp sổ mới.
- Việc thanh toán được thực hiện hoàn toàn bằng hệ thống chuyển khoản thay vì trao tay như trước đây, sẽ đẩy nhanh quá trình thanh toán.
Hiện tại, rất nhiều sàn giao dịch đang cung cấp dịch vụ này từ xa miễn phí tại nơi ở hoặc nơi làm việc, giúp các nhà đầu tư trong và ngoài nước thực hiện lưu ký một cách thuận tiện và dễ dàng. Trong đó, sàn giao dịch chứng khoán Hose được nhiều người tin tưởng và lựa chọn để tư vấn dịch vụ lưu ký.
Chứng khoán đã lưu ký và chứng khoán chưa lưu ký khác nhau như thế nào?
Chứng khoán chưa lưu ký được hiểu là trạng thái của cổ phần của công ty đang tồn tại dưới dạng Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần. Loại chứng khoán chưa lưu ký này sử dụng để chứng thực quyền sở hữu của cổ đông và có thể trao đổi mua bán trong trường hợp công ty đó chưa phải là công ty đại chúng hoặc đã là công ty đại chúng nhưng chưa niêm yết.
Trong trường hợp đã trở thành công ty niêm yết, tức đã có mã chứng khoán thì Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần đó sẽ không mua bán được. Nếu bạn đang nắm giữ chúng và muốn bán thì phải mở một tài khoản tại công ty chứng khoán (viết tắt: CTCK).Tiếp theo bạn gửi Giấy chứng nhận đó cho CTCK để chuyển tiếp lên trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) để được lưu ký, niêm yết lên sàn và giao dịch như chúng ta vẫn thấy hàng ngày.
Chứng khoán đã lưu ký là loại chứng khoán ở trạng thái đã được đăng ký lưu trữ ở VSD. Đây chính là số chứng khoán đang lưu hành trên sàn (HOSE, HNX hoặc UPCOM) mà các nhà đầu tư giao dịch hằng ngày thông qua các tài khoản chứng khoán được mở tại các CTCK.
Khi chứng khoán ở trạng thái “đã lưu ký” thì các quyền như: Họp đại hội cổ đông, quyền chia cổ tức, … sẽ được tiến hành thực hiện thông qua VSD và chia nhỏ ra các CTCK để đảm bảo quyền lợi cho các cổ đông.
Về bản chất, hai loại chứng khoán này chỉ khác nhau về hình thức sở hữu:
- Chứng khoán chưa lưu ký ghi nhận dưới dạng Sổ cổ đông/Giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán. Khi thực hiện lưu ký bạn sẽ phải nộp lại những giấy tờ này, và sau đó chúng cũng sẽ hết hiệu lực.
- Chứng khoán đã lưu ký được ghi nhận trên tài khoản chứng khoán mà chúng ta vẫn thường thấy
Lưu ý: Chứng khoán đã lưu ký + Chứng khoán chưa được lưu ký = Tổng lượng chứng khoán đang niêm yết
Hệ thống lưu ký chứng khoán Việt Nam
Hệ thống lưu ký của Việt Nam bao gồm Trung tâm lưu ký chứng khoán và các thành viên lưu ký. Trong đó:
- Thành viên lưu ký sẽ là các công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại hoạt động tại Việt Nam được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận cho phép đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán. Thêm vào đó là được Trung tâm lưu ký chấp thuận trở thành thành viên của Trung tâm lưu ký. Được quy định rõ tại điểm a khoản 1 Điều 56 Luật chứng khoán 2019.
- Việc lưu ký thế này của nhà đầu tư chỉ được thực hiện tại các thành viên lưu ký của Trung tâm giao dịch chứng khoán.
Để đảm bảo quyền cũng như lợi ích của khách hàng tham gia, thành viên lưu ký chịu trách nhiệm mở tài khoản chứng khoán chi tiết và quản lý riêng tài sản của từng cá nhân, tránh nhầm lẫn, khó kiểm soát.
Theo quy chế về lưu ký, tài sản chứng khoán của khách hàng tại thành viên lưu ký là tài sản thuộc sở hữu của khách hàng và được quản lý một cách tách biệt nhất với tài sản của thành viên.
Thành viên lưu ký được quy định tuyệt đối không được sử dụng chứng khoán trong tài khoản của khách hàng trong mọi trường hợp, nếu bị phát hiện sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.
Nguyên tắc lưu ký là gì?
Theo khoản 1 Điều 25 Thông tư 05/2015/TT-BTC quy định như sau:
- Việc lưu ký chứng khoán của khách hàng tại trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) được thực hiện theo nguyên tắc: khách hàng lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký và thành viên lưu ký tái lưu ký chứng khoán của khách hàng tại VSD.
- Thành viên lưu ký nhận lưu ký các chứng khoán của khách hàng với tư cách là người được khách hàng ủy quyền thực hiện các nghiệp vụ đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán. Để lưu ký chứng khoán, khách hàng phải ký hợp đồng mở tài khoản lưu ký chứng khoán với thành viên lưu ký.
- VSD nhận tái lưu ký chứng khoán từ các thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp. Để tái lưu ký chứng khoán, thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp phải mở tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp tại VSD.
Hiệu lực lưu ký chứng khoán là bao lâu?
Theo Điều 29 Thông tư 05/2015/TT-BTC quy định như sau:
- Việc lưu ký chứng khoán tại VSD có hiệu lực kể từ thời điểm VSD thực hiện hạch toán trên tài khoản lưu ký chứng khoán liên quan của thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp mở tại VSD.
- Việc hạch toán, chuyển khoản chứng khoán bằng bút toán ghi sổ giữa các tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp hoặc khách hàng lưu ký tại VSD có hiệu lực pháp lý như đối với chuyển giao chứng khoán vật chất và được pháp luật thừa nhận.
Làm thế nào để lưu ký chứng khoán?
Để tiến hành nghiệp vụ lưu ký chứng khoán, các nhà đầu tư cần thực hiện các bước sau:
- Bước 1: Bạn mở tài khoản giao dịch chứng khoán (nếu chưa có tài khoản giao dịch chứng khoán).
- Bước 2: Quý khách điền phiếu lưu ký được kèm theo sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận sở hữu chứng khoán và đưa cho nhân viên dịch vụ của Trung tâm lưu ký.
- Bước 3: Nhân viên thực hiện giao dịch sẽ tiến hành kiểm tra thông tin trên sổ cổ đông hoặc giấy chứng nhận quyền sở hữu chứng khoán và đối chiếu thông tin này với thông tin tổ chức phát hành đã đăng ký với Trung tâm Lưu ký Việt Nam (VSD). Nếu thông tin khớp, ký trên phiếu gửi chứng khoán và trả lại khách hàng 1 liên. Nếu thông tin không khớp, khách hàng ký vào mẫu đề nghị điều chỉnh thông tin của VSD. Sau đó trả lại khách hàng 1 liên phiếu gửi chứng khoán.
- Bước 4: Tiếp theo sau đó hoàn thiện hồ sơ và gửi đến VSD.
- Bước 5: Sau khoảng 7 đến 10 ngày làm việc, khi nhận được hồ sơ hợp lệ từ VSD, sàn giao dịch sẽ ghi nhận việc tăng giá chứng khoán tương ứng của bạn vào hệ thống. Hệ thống sẽ tự động gửi tin nhắn SMS thông báo kết quả cho bạn.
Thủ tục lưu ký chứng khoán
Để thực hiện lưu ký chứng khoán, các nhà đầu tư cần chuẩn bị: Hồ sơ gửi và thực hiện gửi.
Hồ sơ gửi
Để gửi hồ sơ về việc đăng ký lưu ký, khách hàng cần chuẩn bị các giấy tờ cần thiết sau:
Đối với khách hàng cá nhân
- Sổ/Giấy chứng nhận quyền sở hữu cổ phần (bản gốc);
- Chứng minh nhân dân hợp lệ (01 bản photo và bản chính để đối chiếu);
- Phiếu lưu ký chứng khoán (mẫu 08A / LK đính kèm): 03 bản chính.
Đối với khách hàng tổ chức
- Sổ/Giấy chứng nhận quyền sở hữu cổ phần (bản gốc);
- Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (01 bản sao có công chứng của chính quyền);
- Giấy giới thiệu của người được ủy quyền làm thủ tục lưu ký;
- Chứng minh nhân dân của người được ủy quyền làm thủ tục lưu ký (01 bản photocopy);
- Phiếu lưu ký chứng khoán (mẫu 08A /LK đính kèm): 03 bản chính
Lưu ý: Trường hợp có sự sai lệch giữa ngày cấp CMND / Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp giữa thông tin nhận dạng nhà đầu tư do tổ chức phát hành đăng ký tại VSD và thông tin nhận dạng nhà đầu tư do TVLK cập nhật vào hệ thống của VSD thì khách hàng sử dụng cổ phiếu lưu ký phiếu 08B / LK và kèm theo bản sao CMND / ĐKKD bản cũ.
Thực hiện gửi
Khách hàng mang hồ sơ đến trung tam VSD làm thủ tục lưu ký.
Lưu ý: Việc lưu ký của khách hàng chỉ xem như thành công khi thông tin (họ tên, số và ngày cấp CMND / ĐKKD) của khách hàng trên Sổ / Giấy chứng nhận quyền sở hữu chứng khoán khớp với thông tin trên CMND / BUS khớp với khách hàng.
Thủ tục rút chứng khoán lưu ký
Nếu nhà đầu tư muốn rút lại chứng khoán đã lưu ký thì chỉ cần thực hiện một số thủ tục sau:
Đầu tiên cần phải đáp ứng được các yêu cầu sau để rút lưu ký:
- Chỉ rút chứng khoán trong tài khoản giao dịch chứng khoán thông thường;
- Khách hàng có thể rút một phần hoặc toàn bộ số chứng khoán mà mình sở hữu.
Nếu đã đảm bảo được yêu cầu rút lưu ký, các nhà đầu tư sẽ chuẩn bị hồ sơ để rút lưu ký chứng khoán, bao gồm:
- Giấy đề nghị rút chứng khoán của Khách hàng (Mẫu 16A / LK)
- Các tài liệu khác (nếu có)
- Bản chính CMND (cá nhân trong nước) / Hộ chiếu (cá nhân nước ngoài)
- Giấy ủy quyền cho người làm thủ tục rút tiền chứng khoán và CMND / Hộ chiếu của người được ủy quyền (Khách hàng là tổ chức)
Sau đó tiến thành thực hiện các công đoạn sau:
- Khách hàng đến trực tiếp các chi nhánh / phòng giao dịch của trung tâm lưu ký để làm thủ tục;
- Khi VSD chấp thuận đơn xin rút chứng khoán thì nhà đầu tư sẽ nhận được sổ / giấy chứng nhận quyền sở hữu chứng khoán do tổ chức phát hành cấp.
Lưu ký chứng khoán có mất phí không?
Đây là thắc mắc mà hầu hết các nhà đầu tư nào cũng gặp phải. và câu trả lời là: Lưu ký chứng khoán có mất phí!
Phí lưu ký được tính theo những quy định của Thông tư 127/2018/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành ngày 27/12/2018. Phí này được chia làm 2 loại:
- Phí lưu ký trái phiếu: 0.2đ/trái phiếu/tháng
- Phí lưu ký cổ phiếu, chứng chỉ quỹ và chứng quyền: 0.27đ/cổ phiếu/tháng
Trên thực tế thì phí lưu ký cổ phiếu là được đề cập tới nhiều nhất. Ví dụ bạn nắm giữ 1000 cổ phiếu VCB trong 1 tháng thì phí lưu ký bạn phải trả chỉ là… 270đ.
Lưu ý rằng phí lưu ký chứng khoán chỉ bắt đầu được tính từ ngày bạn bắt đầu sở hữu thực sự chứng khoán theo quy định chu kỳ thanh toán T+2. Ví dụ: bạn mua cổ phiếu vào 15/6 thì đến 17/6 bạn mới thực sự sở hữu cổ phiếu. Vậy phí lưu ký bắt đầu được tính cho bạn vào ngày 17/6 đến khi bạn bán cổ phiếu. tương tự, khi bạn bán cổ phiếu thì cũng phải cộng thêm 2 ngày phí nữa.
Kết luận
Trên đây là toàn bộ thông tin về lưu ký chứng khoán và vai trò của nó. Hy vọng qua bài biết này, các nhà đầu tư đã có thể hiểu được hết thế nào là lưu ký chứng khoán? Và những ích lợi của công việc này trong hoạt động giao dịch trên thị trường.
Thông tin được biên tập bởi: taichinh24h.com.vn
Nguồn bài viết: Lưu Ký Chứng Khoán Là Gì? Vì Sao Phải Lưu Ký Chứng Khoán?
source https://taichinh24h.com.vn/luu-ky-chung-khoan/
Nhận xét
Đăng nhận xét